تعریف لوگوتایپ چیست؟

مردم وقتی در مورد طراحی لوگو صحبت میکنند، معمولا به لوگوتایپ اشاره دارند، چون نام برندشان را در ذهن تصور میکنند. یک لوگوتایپ به سادگی میتواند با انتخاب یک فونت مناسب طراحی شود یا اینکه با صرف زمان و خلاقیت به ریخت و فرمت اختصاصی خود برسد.

مزیت لوگوتایپ در این است که به سرعت نام تجاری را با هویت برند ارتباط میدهد و مخاطب را دچار سردرگمی نمیکند. این امر نقطه شروع خوبی برای برندهای جدید است. لوگوتایپ ها همه جا دیده میشوند، از عنوان فیلم ها گرفته تا برند های تجاری و بسته بندی محصولات. لوگو تایپ یک کلمه انگلیسی است و معادل آن در زبان فارسی نشان نوشته است.

با اینکه این کلمه و تکنیک ریشه در زبان و الفبای رومن دارد، اما ما در طراحی لوگوتایپ های ایرانی همیشه حرف های زیادی برای گفتن داشته ایم، در کشور ما طراحان گرافیک کوشیده اند تا با استفاده از امکانات خط فارسی که البته گوناگونی ها، محدودیت ها و ویژگی های خاص خود را دارا است، لوگوتایپ های فارسی زیبایی خلق کنند. برای آشنایی بیشتر با انواع لوگو توصیه میکنیم مقاله انواع لوگو،  کدامیک ماسب برند شماست؟ را مطالعه کنید.

طراحی لوگوتایپ فارسی و تعریف آن

پیش درآمدی بر طراحی لوگوتایپ، هنری به نام تایپوگرافی

داستان تایپوگرافی بی شک با تاریخ چاپ در هم تنیده است. مارشال مک لوهان در سال ۱۹۶۷ در کتاب معروفش، رسانه پیام است، نوشت: پر غاز [قلم] به سخن پایان داد. رمز و راز را برانداخت؛ معماری و شهرها را به ما داد؛ جاده ها و ارتش ها، دیوان سالاری را با خود آورد. استعاره بنیادینی بود که چرخه تمدن با آن آغاز گشت، گامی از درون تاریکی به روشنايي ذهن. دستی که صفحات پوست را از نوشتار پر کرد دستی بود که شهر ساخت.

مهمترین گام بعدی در تحول اجتماعی بشر اختراع حروف چاپی متحرک بود. آنچه فرد تا آن زمان باید با دست مینوشت یا حتی بر سنگ می تراشید حال می توانست همه جا تکثیر شود. فناوری چاپ و حروفچینی شیوه های ادراک ما را از ریشه متحول کرد.

واژه «تایپوگرافی» به طور کلی در ارجاع به دیزاین تایپ فیس و چیدمان متن و دیگر عناصر یک صفحه به کار می رود. این صفحه می تواند صفحه نمایش کامپیوتر یا دیوار یک ساختمان باشد. تا زمان ابداع حروفچینی ماشینی، تایپوگرافرها در واقع همان حروفچینها بودند و، بنابراین، مسئولیت دیزاین صفحات نیز با آنها بود. تاریخ تایپوگرافی هم تاریخ فناوری است و هم فرهنگ. همه تحولات فناورانه تأثیراتی بر تایپوگرافی و صفحه آرایی بر جای نهاده اند.

تایپوگرافی در طیف گسترده ای از امور هنری مثل ساخت تیتراژ فیلم، طراحی گرافیک،بسته بندی، طراحی لوگو، پوستر، کتاب های کمیک ، تبلیغات محیطی و… کاربرد دارد . تایپوگرافی با کالیگرافی و خوشنویس تفاوت دارد ، هر چند طراح تایپ می تواند از خوشنویس نیز در طراحی تایپوگرافی بهره ببرد. پیشنهاد میکنیم برای آشنایی بیشتر با مفهوم تایپوگرافی مقاله تایپوگرافی چیست ؟ را مطالعه کنید.

به طور کلی زمانی که ما برای طراحی لوگو از تکنیک تایپوگرافی استفاده میکنیم با مفهوم جدیدتری به اسم لوگوتایپ مواجه میشویم. در واقع به لوگویی که در طراحی آن از کلمات نام برند، محصول یا رویداد استفاده شده باشد لوگوتایپ گفته میشود.

لوگوتایپ چیست؟

لوگو انواع متخلفی دارد که از منظر ساختاری با هم تفاوتهای آشکاری دارند و لوگوتایپ یا نشانه نوشته یکی از انواع لوگو است. انتخاب این که چه نوع لوگویی مناسب چه سفارش دهنده ای است به عوامل زیادی بستگی دارد. نام برند، محصول یا فعالیت، زمینه کاری، مخاطب یا مخاطین، جغرافیای فعالیت و … در این موضوع دخیل هستند و در نهایت گرافیست با نگاه درست بهترین گزینه را انتخاب و طراحی لوگو را آغاز میکند.

لوگوتایپ هنر نمایش و تبدیل حروف به تصویر است، آنچه در طراحی لوگوتایپ اهمیت بسیاری دارد توجه به تصویر ایجاد شده از حروف و بررسی ارتباط این تصویر با معناست. بی شک هر نوع نوشتاری با یک تصویر همراه است و که این تصویر میتواند بازتاب دهنده معنا و مفهوم یک برند، محصول و … باشد.

لوگوتایپ چون از حروف الفبایی ساخته شده در درجه اول خواناست و چون شکل تصویر پیدا کرده قابل رویت است. به عبارت دیگر خاصیت لوگو تایپ این است که هم خوانده میشود و هم دیده میشد. به دلیل چنین خاصیتی باید در

آن هنگام که حروف بر صفحه نمایان می شوند، بیانی تصویری می یابند و به تصویر تبدیل می گردند که این ویژگی علاوه بر خوانایی، امتیاز دیگری است برای نشانه نوشته.

” به عبارتی یک لوگوتایپ هم خوانده میشود و هم دیده میشود”

تفاوت خوشنویسی و طراحی لوگوتایپ

لوگوتایپ فارغ از اینکه فارسی باشد یا انگلیسی یا به هر زبان دیگری نسبت به هر طراح گرافیکی منحصر به فرد است. این نکته قابل تامل است که  لوگوتایپ بر زیبایی خط بنا شده است اما نباید آن را خوشنویسی دانست. رسالت طراح لوگو شکل و تشخص دادن به واژه هاست. آنچه یک اثر گرافیکی را از خوش نویسی متمایز میکند رابطه بین مفهوم حروف و تصویر تشکیل شده است.

هنر خشنویسی بر پایه هندسه و زیبایی شناسی بنا شده است و حروف در چاچوبی از پیش تعیین شده قرار میگیرند، خوش نویس در زمان تحریر حروف هرگز این قواعد را زیر پا نمیگذارد و درگیر مفموم کلمات نیست. شاید بتوان گفت یک استاد خوش نویسی به مصابح یه استاد هندسه است که نقوش را بی کم و کاست در طول و عرض و ارتفاع معین رسم میکند.

اما این طراح گرافیک است که برای طراحی لوگوتایپ از تمامی عوامل کمک میگیرد تا مفهموم مد نظر را به بهترین شکل به نمایش بگذارد. بسیاری از قواعد و تغییراتی که یک گرافیست بر خط اعمال میکند ممکن است از نظر خوشنویسی نادرست قلمداد شود.

اصول طراحی لوگوتایپ

استفاده از ابزارهای مختلف و ایجاد تغییر در نگارش و ترکیب حروف به اشکالی دلخواه به قصد طراحی لوگوتایپ هرگز نباید از روی حس تنوع طلبی و سرگرمی صورت گیرد. همیشه این نکته حائز اهمیت است که باید تصویر نهایی استوار بر معنا باشد. اگر ارتباطی بین تصویر و مفموم وجود نداشته باشد پس با یک اثر گرافیکی رو به رو نیستیم.

نتیجه حاصل شده تنها چیدمان حروف در کنار هم فارغ از مفهموم است که تنها ماهیت نوشتاری دارد. آنچه که یک گرافیست را وادار به  تجربیات جدید نوستاری و ساختارشکنانه میکند همین دست یافتن به تصویر درست از مفهوم است. در این قلمرو تا حدودی می توان قاعده ها و ضابطه هایی یافت که شرح دقیقی از حالات و تنوّع فرم هنگام طراحی حروف را به دست می دهد، اینکه:

• چگونه نوشته هیجان می گیرد؟ و با چه ترفندی آرام جلوه می کند؟
• چطور می توان نوشته را جدّی و با ابهت نمایش داد؟ و یا بالعکس فضای صمیمی را در طراحی با حروف تجربه کرد؟
• چه مواقعی باید از روابط و ضابطه های دقیق هندسی پیروی نمود؟ و در مواجهه با چه موضوعاتی فی البداهگی را می توان تجربه کرد؟
• و در نهایت چگونه می توان ریخت کلمات را متأثر از محتوا و حالات مستتر در معانی الفاظ ترسیم کرد؟

بسیاری از این نکات باید در طراحی لوگوتایپ مد نظر قرار گیرد تا نتیجه نهایی توازنی بی نقص بین حروف خوانا و تصویر گویا ایجاد کند.

لوگوتایپ فارسی و انگلیسی

لوگوتایپ در هر زبانی دیده میشود و میتوان گفت هیچ محدودیتی در طراحی و ایجاد از این حیث  وجود ندارد، زبان فارسی با توجه به هندسه حروف و منطق نگارش یکی از مستعد ترین بستر ها را برای طراحی لوگو تایپ دارد. ریشه های غنی و قابلیت های بالای خط فارسی این امکان را در اختیار ما گذاشته تا لوگوتایپ فارسی بی بدیلی خلق کنیم.

خط فارسی دارای انواع بسیاری مانند نسخ، تعلیق، دیوانی، رقعه، ریحان، نستعلیق، شکسته، ثلث، ریحان و … میباشد، که میتواند پایه ای در طراحی لوگوتایپ فارسی باشد اما داستان به اینجا ختم نمیشود. در سال های گذشته با همت طراحان قلم، خط های مدرن و امروزی تری نیز به این مجموعه اضافه شده است.